• صفحه نخست
• فرش چلسی (دوره صفوی)

یکی دیگر از قالی های دستباف ایران که از ارزش بسیار بالایی برخوردار است و در موزه ویکتوریا و آلبرت واقع در شهر لندن نگهداری میشود قالی چلسی میباشد که نسبتا قدیمی تر از قالی اردبیل است که در همین موزه نگهداری میشود. این فرش دستباف هم مانند دیگر فرش های ارزشمند در دوران صفویه به دست هنرمندان ایرانی بافته شده است.

این فرش در ابعاد ۵۴۹*۳۱۰ سانتیمتر و دارای وزن ۴۰ کیلوگرم میباشد، تار و پود این قالی دستباف از ابریشم و پرز آن از پشم درجه یک و با کیفیت است و با بهره گیری از گره فارسی بافته شده است .

در طراحی این فرش از دو مدالیون یا ترج با پس زمینه ای تیره استفاده شده است همچنین دو گلدان به سبک چینی مابین ترنج ها قرار دارد که در انتهای هر زمینه اصلی تکرار شده است و در مرکز حوزچه ماهی دیده میشود که به شدت به هنرهای چینی شباهت دارد.

 محمد حسن بافته چي كارشناس فرش در خصوص دليل بافت اين فرش مي گويد: )در دوره شاه تهماسب با توجه به علاقه شاه به هنر و آثار هنري كارگاه هايي در سراسر كشور به خصوص تبريز راه اندازي شد كه در آن بهترين استاد كاران، طراحان و بافندگان فرش به خلق آثاري اين چنيني مي پرداختند(

در كنار اين كارگاه ها هنرمندان ديگري مانند كمال الدين بهزاد كه مكتب تبريز را در مينياتور پايه گذاشت، آن را وارد طراحي فرش كردند و تحولي را به وجود آوردند.

به اعتقاد بافته چي اين كارگاه ها به شيوه يك دانشگاه عمل مي كردند و محصولات آن نمونه بسيار مرغوب از فرش هاي ايراني بودند:) در همين مكتب قالي بافي، مرغوب ترين قالي ايراني چون فرش اردبيل، شكارگاهي و سجاده اي شكل گرفت(.

اين كارشناس فرش همچنين درباره كيفيت فرش چلسي مي گويد:) اين قالي از نظر مرغوبيت ، طرح و رنگ آميزي و مواد اوليه و بافت و زيبايي با فرش اردبيل رقابت مي كند.(

در مورد سال و مكان دقيق بافت فرش اطلاع چنداني وجود ندارد، برخي از پژوهشگران محل بافت آن را تبريز و برخي ديگر حدود كاشان مي دانند. بافته چي با اشاره به رواج قالي بافي در تبريز احتمال مي دهد كه اين قالي همزمان با قالي اردبيل كه براي مقبره شيخ صفي الدين اردبيلي بافته شده در كارگاه سلطنتي تبريز بافته شده باشد.
اين قالي تا پايان دوره صفوي در كاخ سلطنتي نگهداري مي شد. پس از سقوط اصفهان به دلايل نامعلوم از اصفهان خارج و پس از چند بار دست به دست گشتن سرانجام به موزه ويكتوريا و آْلبرت رسيد.

بافته چي درباره وجه تسميه اين قالي به ميراث خبر ياد آور مي شود:) اين فرش به دليل آن كه در خيابان گينگز رود در گالري چلسي فروخته شد به اين نام مشهور گشت(

پزوهشگران با بررسی نقوش این فرش و با توجه به حضور حیوانات در آن ، فرش را ساخته شده در محیطی سکولار می دانند و با توجه به طرح قالی اردبیل که الهام گرفته از ساختمان های مذهبی است این دو قالی را متضاد بر هم می دانند.

در زمینه لاکی رنگ آن حیوانات شکار مانند آهو و گوزن و حیوانات وحشی مانند شیر و پلنگ و همچنین,جانوران افسانه ای مانند اژدها در میان درختان و شاخسارهای گلدار دیده می شوند .

در حاشیه بزرگ فرش ۲ سری ختایی بهم پیوسته و یک شکل و معکوس با یکدیگر در ۲ رنگ قرمز لاکی ,و سرمه ای بافته شده اند که در مجموع نقش دلپذیری به این فرش می دهند .

محل بافت: شمال غربی ایران یا كاشان – سال ۸۹۹ شمسی از مجموعه موزه ویكتوریا و آلبرت لندن

اندازه: ۵۴۰×۳۱۶ سانتیمتر

گره فارسی: ۷۰۰ و ۷۳۸ گره در متر مربع

۸۹ گره در ۱۰ سانتیمتر عرض

۸۳ گره در ۱۰ سانتیمتر طول

تار: ابریشم طبیعی سبز رنگ 

پود: ابریشم طبیعی سفید رنگ دولا 

پرز: پشم

در قرن۱۰و۱۱ه. ق که تحول هنرهای صناعی می‌باشد، و درزمرهٔ آن‌ها فرش به منزلتی عالی نسبت به گذشته رسیده است و مبانی طراحی فرش به دوره‌های بعدی را محکم کرده است.

 برای پی‌گیری اتفاقاتی که در طرح و فرش صفوی اتفاقی افتاده را به زمانی سوق می‌دهیم که شواهدی اندکی از آن به جا مانده است و برای یافتن اطلاعات در دیگر آثار هنری باید جستجو کرد و این طبیعی است که دستبافته‌ها به دلیل کاربرد مصالح عمری محدود داشته باشند. و شرایط محیطی و روش بد نگهداری این امر را قوت بخشیده است تا شواهدی کمتر در دست ما باشد.

با مطالعه طرح و الگوهای به کار رفته در سفالینه‌های شوش هزارهٔ چهارم وسیلک هزارهٔ اول قبل از میلادئ در مقایسه با قدیمی‌ترین دستبافته‌ها و منسوجات باقفی مانده عناصر ساده و شکسته در ترکیب و سازمان دهی‌های سفال‌ها و دستبافته‌ها نقش اساسی داشته‌است.

تکرار نقش مایه‌ها و الگوها که پیروی از مسائل اعتقادی وآیینی دیده می‌شود مهم‌ترین نمونه نقش پردازی مکرر پرندگان و چهار پایان در بدنه و روی گردن ظرف که مسائل آب خواهی و در مواردی جادو ربط دارد. که همین نقش‌ها بعدها درترنجها و حاشیه دستبافته‌های ایلیاتی به کار می‌روند. ۱-سامان دهی و آمیزش و عناصر ایرانی-اسلامی و بعضاً بیگانه در ترکیبی نو فرش‌های صفوی را براساس طرح و محل بافت آن‌ها دست بندی می‌کردند که این گروه بندی عبارتند از ۱- گلدانی۲- باغی۳- ترنج دار۴- درخت و بوته ۵- گلدار هراتی ۶- شکارگاه ۷- لهستانی

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”